Wat is discriminatie?
We spreken van discriminatie wanneer een persoon of een groep die over een bepaald kenmerk beschikt, omwille van dit kenmerk op een minder gunstige manier wordt behandeld dan personen die niet over dit kenmerk beschikken. Het gaat dan over een gelijkaardige situatie waarin het enige verschil tussen de groepen of personen het al dan niet bezitten van dit kenmerk is.
De antidiscriminatiewetgeving beschermt verschillende kenmerken, ook wel ‘beschermde criteria’ genoemd. Het Instituut heeft als opdracht om te waken over de naleving van verschillende criteria: geslacht, zwangerschap, medisch begeleide voortplanting, bevalling, het geven van borstvoeding, moederschap, gezinsverantwoordelijkheden, genderidentiteit, genderexpressie, seksekenmerken en medische of sociale transitie.
Vormen van discriminatie
Verschillende vormen van discriminatie zijn opgenomen in de antidiscriminatiewetgeving:
- Directe discriminatie: wanneer in een vergelijkbare situatie een direct onderscheid wordt gemaakt tussen personen omwille van een of meerdere van de beschermde criteria.
Voorbeeld: een persoon wordt niet aangeworven omwille van het volgen van een medische transitie, een werknemer krijgt geen promotie omwille van afwezigheden in het kader van een IVF-procedure, een persoon wordt de toegang tot een openbare fuif ontzegd omdat hij man is. - Indirecte discriminatie: wanneer een ogenschijnlijk neutrale bepaling, maatstaf of handelwijze personen met een of meerdere beschermde criteria bijzonder benadeelt ten opzichte van anderen die dit criterium of deze criteria niet bezitten en er geen wettelijke rechtvaardiging is.
Voorbeeld: een bedrijf heeft een algemeen beleid dat wie meer dan 10 werkdagen per jaar afwezig is, buiten het jaarlijks verlof, geen bonus krijgt. Hiermee worden personen met gezinsverantwoordelijkheden in het bijzonder benadeeld. - Intimidatie: ongewenst gedrag dat verband houdt met een of meerdere beschermde criteria en tot doel heeft om de waardigheid van een persoon aan te tasten en om een bedreigende, vijandige, beledigende, vernederende of kwetsende omgeving te creëren.
Voorbeeld: iemand wordt omwille van de manier waarop die zijn genderidentiteit uit in diens kleding lastiggevallen bij de toegang tot een café. - Seksuele intimidatie: intimidatie waarvan het verbale, non-verbale of fysieke gedrag een seksuele connotatie heeft.
Voorbeeld: een werknemer wordt op het werk geconfronteerd met dubbelzinnige opmerkingen en gebaren of krijgt ongewenst pornografische beelden toegestuurd. - Opdracht geven tot discriminatie: elke handelwijze die iemand de opdracht geeft om een persoon, groep, gemeenschap … te discrimineren op grond van een of meerdere beschermde criteria.
Voorbeeld: een bedrijf geeft aan een interimkantoor als boodschap dat ze geen mannelijke kandidaten wensen. - Aanzetten tot discriminatie: een persoon die in het openbaar of in aanwezigheid van getuigen door verbaal of non-verbaal gedrag anderen aanzet tot discriminatie, haat, geweld of segregatie van een persoon of groep omwille van een of meerdere beschermde criteria.
Voorbeeld: op een buurtfeest gebruikt een van de organisatoren opruiende taal t.a.v. enkele transpersonen die in de buurt wonen. - Cumulatieve discriminatie: situatie die zich voordoet wanneer een persoon wordt gediscrimineerd naar aanleiding van een onderscheid op grond van meerdere beschermde criteria die bij elkaar worden opgeteld, maar scheidbaar blijven.
Voorbeeld: een kandidaat wordt tijdens een sollicitatieprocedure verplicht om als enige bijkomende testen af te leggen omwille van haar auditieve beperking en wordt na de aankondiging van haar zwangerschap uiteindelijk niet aangeworven. - Intersectionele discriminatie: situatie die zich voordoet wanneer een persoon wordt gediscrimineerd naar aanleiding van een onderscheid op grond van meerdere beschermde criteria die op elkaar inwerken en onscheidbaar worden.
Voorbeeld: een bedrijf weigert om mannen met een maghrebijnse achtergrond aan te werven. - Ook discriminatie op grond van een vermeend criterium wordt expliciet verboden. Dit betekent dat bijvoorbeeld indien een werkgever u niet aanwerft omdat die vermoedt dat u zwanger bent, ook al bent u het niet, dit ook een directe discriminatie op grond van zwangerschap inhoudt.
- Tot slot wordt een discriminatie bij associatie eveneens verboden. Dit betekent bijvoorbeeld dat indien u wordt ontslagen omwille van de genderexpressie van uw partner, dit eveneens een discriminatie op grond van genderexpressie is.
Wat kan het Instituut voor u doen?
Het Instituut heeft als opdracht om iedereen die om raad vraagt over de wetgeving of discriminatie op basis van een beschermd criterium informatie en bijstand te verlenen. U kan een klacht indienen wanneer u meent het slachtoffer te zijn van een discriminatie op basis van één van de bovenvermelde criteria. Het Instituut zal u dan bijstaan, adviseren, kan bemiddelen tussen u en de persoon of instantie die de vermeende discriminatie pleegde en eventueel in rechte optreden. Het Instituut evalueert als onafhankelijke organisatie zelf hoe en in welke mate het een slachtoffer optimaal kan ondersteunen.
Wat kan u voor het Instituut doen?
Als instelling die waakt over de gelijke behandeling van vrouwen, mannen, transgender en intersekse personen, ouders enz., is het belangrijk om te weten welke ongelijkheden er binnen de maatschappij aanwezig zijn. U kan helpen om dit in kaart te brengen door alles te melden waarvan u denkt dat het een inbreuk is op het verbod tegen discriminatie en seksisme. Elke melding die het Instituut ontvangt wordt geanalyseerd en opgenomen in een databank en in het jaarverslag.