Register van instrumenten

Wat is online gendergerelateerd geweld?

Informatie- en communicatietechnologieën bieden ons talrijke mogelijkheden om onze persoonlijke, sociale en professionele levens te vergemakkelijken. Deze technologieën hebben echter ook een schaduwzijde. Ze bieden een bijkomend instrument voor gendergerelateerd geweld. Want gendergerelateerd geweld kan overal plaatsvinden: op straat, op het werk én ook online.

Online gendergerelateerd geweld kan verschillende vormen aannemen. Onder meer online seksueel geweld, zoals (dreigen met) het verspreiden van seksueel getinte inhoud valt eronder, maar ook haatdragende boodschappen die worden verstuurd online (zowel privé als openbaar), cyberstalking, enz.

De impact van online gendergerelateerd geweld

Online gendergerelateerd geweld heeft een grote impact op slachtoffers, zowel in de virtuele als de reële wereld. Online gendergerelateerd geweld kan niet alleen op psychologisch vlak voor heel wat stress en angst zorgen, maar heeft ook een invloed op de online maatschappelijke participatie van slachtoffers. Online gendergerelateerd geweld kan leiden tot zelfcensuur, waarbij slachtoffers zichzelf beperkingen opleggen in wat ze wel of niet online plaatsen of van welke platformen of technologische toepassingen ze al dan niet gebruikmaken. Sommigen trekken zich helemaal terug uit de onlinewereld. Dit in de hoop dat het geweld zal stoppen of om escalatie te voorkomen.

Sommige slachtoffers ervaren niet enkel online gendergerelateerd geweld, maar ook gendergerelateerde geweldsvormen die plaatsvinden in de 'fysieke' wereld. Online vormen van gendergerelateerd geweld kunnen namelijk samengaan met, leiden tot of een verlengde zijn van offline vormen. Er is dus sprake van een zekere wisselwerking tussen online en offline.

Het is belangrijk om ook bij online vormen van gendergerelateerd geweld een intersectioneel perspectief te hanteren. Zo worden onder meer LGBTQIA+-personen of vrouwen met een migratieachtergrond in het bijzonder het slachtoffer van online gendergerelateerd geweld. Maar ook vrouwen die deelnemen aan het online debat zoals journalisten, politici of activisten worden vooral getroffen door online gendergerelateerd geweld.

Cijfers

Uit een onderzoek uit 2015 van UN Women blijkt dat 73% van de vrouwen wereldwijd al eens een vorm van online geweld heeft meegemaakt. Op Europees niveau geeft onderzoek van de European Agency for Fundamental Rights (FRA) aan dat ongeveer 1 op de 10 vrouwen sinds de leeftijd van 15 jaar al eens online werd lastiggevallen. In de FRA-studie uit 2014 ging het om ongewenste seksueel expliciete sms’en of e-mails en avances online.

Online gendergerelateerd geweld in het Nationaal Actieplan

In het Nationaal Actieplan in de strijd tegen gendergerelateerd geweld (2021-2025) (hierna: NAP) neemt online gendergerelateerd geweld een prominente plaats in. Gebruikmaken van technologische toepassingen zoals smartphones of computers, maar ook online aanwezig zijn, moet voor iedereen mogelijk én veilig zijn. De maatregelen met betrekking tot online gendergerelateerd geweld focussen daarom voornamelijk op preventie en de bescherming van slachtoffers.

In het kader van maatregel 74 van het NAP, verzamelt het Register van instrumenten alle instrumenten, publicaties en projecten die door het maatschappelijk middenveld opgesteld en beschikbaar zijn in de strijd tegen online gendergerelateerd geweld. Het maatschappelijk middenveld is immers een belangrijke actor in de strijd tegen gendergerelateerd geweld. 

Het Register biedt een overzicht van wat er allemaal voorhanden is omtrent online gendergerelateerd geweld. Het is echter niet exhaustief en zal regelmatig worden geüpdatet. Bovendien kunnen organisaties die instrumenten, projecten, publicaties of dergelijke hebben ontwikkeld omtrent online gendergerelateerd geweld steeds contact opnemen met het Instituut om ze te laten opnemen in het Register.

Het Register van instrumenten wordt vervolledigd door een Exceldocument, dat nog meer gedetailleerde info biedt over elk instrument van het Register.