Op 14 maart 2016 ratificeerde België het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, ook het Verdrag van Istanbul genoemd. Het Verdrag biedt de Europese staten een instrument om hen te helpen om maatregelen te nemen in vier grote domeinen: de preventie van geweld, de bescherming van slachtoffers, de vervolging van daders en de ontwikkeling van geïntegreerde, globale en gecoördineerde beleidsmaatregelen.
Op Belgisch niveau gaat het om een gemengd verdrag aangezien het Verdrag van Istanbul zowel betrekking heeft op federale als gewestelijke en gemeenschapsbevoegdheden. Op 11 april 2016 werd het Instituut officieel aangeduid als het orgaan dat verantwoordelijk is voor de coördinatie, uitvoering, opvolging en evaluatie van de Belgische beleidslijnen en maatregelen in het kader van dit verdrag.
Het Instituut heeft op 19 september 2018 een officieel verzoek van de Raad van Europa ontvangen om vóór 18 februari 2019 een verslag in te dienen over de maatregelen ter uitvoering van de bepalingen van het Verdrag van Istanbul. Het Instituut stuurde de vragenlijst als basis voor deze monitoring naar de verschillende betrokken instanties en verbond zich ertoe om alle Belgische antwoorden te coördineren in de vorm van een staatsrapport.
Bij de voorbereiding van het staatsrapport heeft het Instituut zich gebaseerd op de informatie die werd verzameld in het kader van het tussentijds verslag over de uitvoering van het Nationaal Actieplan ter bestrijding van gendergerelateerd geweld 2015-2019 (NAP 2015-2019). Om de relevantie van dit staatsrapport te versterken, werkte het Instituut samen met de interdepartementale coördinatiegroep van het NAP 2015-2019, gezien zijn directe betrokkenheid bij de strijd tegen gendergerelateerd geweld en de aanwezigheid van alle machtsniveaus binnen het NAP.
België heeft op 15 februari 2019 zijn staatsrapport (momenteel alleen in het Frans) officieel ingediend bij de Raad van Europa. GREVIO, de groep van deskundigen inzake de bestrijding van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld, is binnen de Raad van Europa het orgaan dat verantwoordelijk is voor de uitvoering van het Verdrag van Istanbul door de lidstaten. In de daaropvolgende fasen zal GREVIO het rapport bestuderen volgens een procedure die door het Verdrag zelf werd vastgelegd.
De alternatieve rapporten van de ngo’s over de uitvoering van het verdrag door België zullen ook in aanmerking worden genomen.