Andere informatie en diensten van de overheid: www.belgium.be

Toestemming en seksueel geweld

Toestemming is een centraal begrip bij seksueel geweld. Het is de scheidingslijn tussen gedrag dat toegelaten is en gedrag dat als geweld wordt beschouwd. Zonder toestemming is seksueel gedrag een vorm van geweld.

Het nieuw seksueel strafrecht, dat in 2022 van kracht ging, volgt deze filosofie. Het uitgangspunt is het seksueel zelfbeschikkingsrecht. Dat wil zeggen dat je uit vrije wil en vanuit een eigen keuze kan beslissen om deel te nemen aan seksuele handelingen. De keerzijde van de medaille is dat als je niet uit vrije wil instemt met een seksuele handeling, of als je niet in staat bent om je toestemming te geven, de andere wordt geacht om geen seksuele handelingen te stellen. Doet die persoon dat wel, dan schendt die je seksuele integriteit. In dat geval wordt gesproken van een niet-consensuele seksuele handeling die strafbaar kan zijn.

Het principe van toestemming houdt onder meer in:

  • dat toestemming meer is dan “ja” of “neen” zeggen. Het is niet omdat iemand niet uitdrukkelijk “neen” zegt dat er automatisch sprake is van toestemming.
  • dat toestemming op elk ogenblik kan worden ingetrokken. Elke persoon is vrij om op éénder welk moment tijdens een seksuele handeling te zeggen of aan te geven dat die ermee wil stoppen.

Er zijn situaties waarin er nooit toestemming kan gegeven worden, en er dus niet mag worden overgegaan tot een seksuele handeling:

  • De wet definieert situaties waarin iemand zich in een dermate kwetsbare toestand bevindt dat er geen vrije toestemming kan gegeven worden, zoals wanneer iemand geïntoxiceerd is of wanneer iemand ziek is of een beperking heeft, of in een situatie waarin iemand zodanig bang is dat men geen “neen” zou durven zeggen;
  • Een bewusteloos of slapend persoon kan nooit instemmen met een seksuele handeling;
  • Onder bedreiging, dwang of bij fysiek of psychisch geweld kan er niet vanuit worden gegaan dat de toestemming tot een seksuele handeling uit vrije wil wordt gegeven;
  • Ook bij minderjarigen gelden specifieke regels over wanneer en vanaf welke leeftijd er kan worden ingestemd met seksuele activiteiten. Vragen hierover? Neem dan een kijkje bij Sensoa.