Eerste minister Alexander De Croo, staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit Marie-Colline Leroy, minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke en het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen hebben het startschot gegeven voor de nationale bewustmakingscampagne rond de Zorgcentra na Seksueel Geweld (ZSG). Twee maanden lang zal deze campagne deze centra onder de aandacht brengen en slachtoffers van seksueel geweld aanmoedigen om hulp te zoeken en zo snel mogelijk contact op te nemen met het dichtstbijzijnde ZSG.
Kennismaken met de ZSG en de stilte doorbreken: twee grote uitdagingen
"De ZSG verrichten belangrijk werk. In 2022 kwamen er 3287 slachtoffers naar de centra. En dit aantal zal nog hoger liggen voor 2023 volgens het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen, die de cijfers kon inkijken voor de maanden januari tot en met oktober van dit jaar. Al 3507 personen kwamen in die periode in 2023 aankloppen bij een ZSG.
Elke dag bezoeken gemiddeld elf mensen een ZSG. Deze cijfers zijn alarmerend, maar ze benaderen in de verste verte de werkelijke omvang van seksueel geweld niet. Veel slachtoffers, voornamelijk vrouwen, durven immers niet langsgaan bij een ZSG of weten niet dat er een plaats is waar ze holistische zorg kunnen krijgen. Vandaag lanceren we daarom deze sensibiliseringscampagne om het bestaan van de centra onder de aandacht te brengen en slachtoffers van seksueel geweld aan te moedigen snel naar een ZSG te gaan", benadrukt Marie-Colline Leroy, staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit.
De eerste fase van de campagne, die op 13 november van start gaat, is gericht op het grote publiek. Het hoofddoel is mensen bewuster te maken van het bestaan van de ZSG in België en hun missies in kaart brengen. "Het is belangrijk dat slachtoffers weten dat ze er niet alleen voor staan en dat er een plek is waar ze zeven dagen per week, de klok rond, terecht kunnen. Bovendien werken er speciaal opgeleide professionals in de ZSG. Net die ZSG-teams willen we in deze eerste fase van de campagne onder de aandacht brengen. Het bijzondere werk dat ze leveren en de manier waarop ze luisteren zijn essentieel om slachtoffers te helpen hun leven weer op te bouwen," aldus de staatssecretaris voor Gendergelijkheid, Gelijke Kansen en Diversiteit.
De tweede fase van de campagne richt zich rechtstreeks op slachtoffers en potentiële slachtoffers, met een bijzondere focus op de jongere generatie. Zij worden rechtstreeks doorverwezen naar de ZSG. "Dat is een noodzakelijke focus. Hoewel geen enkele leeftijdsgroep immuun is voor seksueel geweld, is bijna een op de drie slachtoffers die naar een ZSG komen minderjarig. Twee derde is jonger dan 27 jaar", benadrukt Michel Pasteel, directeur van het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen.
De campagne zal slachtoffers geruststellen en benadrukken dat de centra er voor hen zijn, en dat ze zélf het tempo en het niveau van zorg kunnen bepalen naargelang hun noden.
De campagne loopt twee maanden en omvat onder meer radiospots, posters en posts en video's op sociale netwerken in de drie landstalen.
Nu al 10 ZSG, nog meer in de toekomst
In 2017 werden de eerste drie ZSG geopend. Sindsdien werden er nog zeven andere ingehuldigd, de laatste in Aarlen op 8 november. "In de federale begroting 2024 worden er drie nieuwe centra in Bergen, Waals-Brabant en Halle-Vilvoorde opgenomen. Bijgevolg heeft de regering haar belofte gehouden: ervoor zorgen dat elk slachtoffer een ZSG kan vinden op minder dan een uur rijden van de woning. De strijd tegen seksueel geweld is een prioriteit voor ons allemaal. Voor zo’n gedrag zijn er geen excuses en dit mag niet onbestraft blijven. Onze steun aan slachtoffers moet onfeilbaar zijn", aldus eerste minister Alexander De Croo.
De troef van de ZSG: een multidisciplinaire aanpak
Een ZSG is een unieke samenwerking tussen gezondheidswerkers, politie en justitie. In een ZSG kan een slachtoffer van seksueel geweld gratis en 24 op 7 medische en psychologische zorg krijgen, kunnen er forensische stalen van het seksueel geweld worden afgenomen en is er de mogelijkheid om klacht in te dienen. En dit allemaal op één plek. Slachtoffers worden opgevangen door speciaal hiervoor opgeleide professionals. Dankzij de multidisciplinaire en holistische aanpak van het ZSG kunnen de gevolgen voor slachtoffers worden ingeperkt, de kans op psychologisch herstel vergroot en versneld. Daarnaast krijgen de steunfiguren die het slachtoffer begeleiden ook uitleg en advies.
Annelies Verlinden, minister van Binnenlandse Zaken: "Slachtoffers van seksueel geweld kunnen er zeker van zijn dat ze op een professionele manier worden opgevangen en geholpen. Dankzij hun gespecialiseerde opleiding maken zedeninspecteurs echt het verschil op dit gebied. Slachtoffers moeten zich begrepen en veilig voelen bij de politie en andere partners. Niemand mag zich een tweede keer slachtoffer voelen."
Minister van Justitie Paul Van Tigchelt: "Seksueel geweld is een diepgeworteld maatschappelijk probleem dat veel te lang onderschat en genegeerd werd. Men nam slachtoffers te weinig serieus en daders gingen te vaak vrijuit. Maar dankzij het nieuw seksueel strafrecht dat sinds juni 2022 van kracht is, worden daders strenger gestraft en staat het principe van toestemming eindelijk centraal. De ZSG hebben de zorg voor slachtoffers van seksueel geweld aanzienlijk verbeterd, evenals de kans op opsporing en vervolging van de daders. Steeds meer slachtoffers zoeken hulp en dienen klacht in. Er wordt veel meer bewijs verzameld, waardoor we afstappen van het 'woord tegen woord'-scenario. Aan elk slachtoffer wil ik duidelijk zeggen: in een ZSG staat men klaar om je te helpen. Twijfel niet. De politie en justitie nemen elke klacht serieus en doen er alles aan om de dader te vinden en te straffen."
Frank Vandenbroucke, minister van Volksgezondheid: "Het is essentieel om elk slachtoffer zo snel mogelijk op te vangen in een veilige omgeving en vooral de juiste hulp te bieden: hulp op maat en volgens het eigen tempo. Als minister van Volksgezondheid heb ik vanaf het begin de oprichting van gespecialiseerde zorgcentra in het hele land gesteund. Al sinds 2017 is bewezen dat deze geïntegreerde aanpak vruchten afwerpt en verder moet worden ondersteund en versterkt: daar zijn we mee bezig.”